Antykoncepcja hormonalna jest jednym ze sposobów świadomego planowania rodziny, często wybieraną z uwagi na dużą skuteczność. Panie mogą używać tabletki, plastry, wkładki, zastrzyki, implanty. Sprawdź, jak działają wymienione metody antykoncepcji!
Stosowanie antykoncepcji to dziś dla wielu kobiet najlepszy sposób planowania poczęcia. Panie mają do dyspozycji wiele produktów o działaniu antykoncepcyjnym, dlatego mogą wybrać najodpowiedniejszy dla siebie. W podjęciu właściwej decyzji pomoże ginekolog. Wybór antykoncepcji tego rodzaju wymaga wykluczenia wszelkich ograniczeń, dlatego konieczne jest przeprowadzenie podstawowych badań. Jak działają poszczególne metody i co warto o nich wiedzieć? Wyjaśniamy poniżej!
Co to jest antykoncepcja hormonalna?
Antykoncepcja z zastosowaniem hormonów jest najskuteczniejszą metodą zapobiegania zapłodnieniu. Ta forma antykoncepcji polega na wpływaniu na gospodarkę hormonalną kobiety poprzez dostarczenie do organizmu syntetycznych hormonów steroidowych. W składzie tabletek czy plastrów antykoncepcyjnych znajdują się pochodne gestagenów oraz etanyloestradiolu.
Ich działanie polega przede wszystkim na hamowaniu owulacji i ruchów perystaltycznych jajowodów. Jednocześnie zmniejsza się grubość endometrium oraz przepuszczalność produkowanego śluzu. Pochodne hormonów wpływają również na przysadkę mózgową, która z kolei oddziałuje na jajniki – po podaniu preparatu antykoncepcyjnego zmniejsza się stężenie hormonów odpowiedzialnych za dojrzewanie pęcherzyków. Wszystko to sprawia, iż w kobiecym organizmie tworzą się warunki uniemożliwiające zapłodnienie i zagnieżdżenie się jajeczka.
Jak zapobiegać ciąży?
Kobieta decydująca się na taki rodzaj antykoncepcji może wybierać wśród pigułek, plastrów, zastrzyków czy spiral dopochwowych. Każda z metod ma swoje wady i zalety, wybór którejkolwiek zawsze należy skonsultować z ginekologiem. Musisz także pamiętać, że istnieją sytuacje, w których nie będziesz mogła korzystać z antykoncepcji hormonalnej.
Doustna antykoncepcja – pigułka
Pigułka antykoncepcyjna to najchętniej wybierana forma zabezpieczenia. Doustne środki antykoncepcyjne dzielą się na preparaty dwuskładnikowe oraz jednoskładnikowe nazywane minipigułkami. Tabletki antykoncepcyjne dwuskładnikowe zawierają gestageny oraz etynyloestradiol, dlatego ich działanie jest wielotorowe. W trakcie przyjmowania tabletek dochodzi do zahamowania dojrzewania komórek jajowych oraz ich uwalniania. Zmiana konsystencji śluzu szyjkowego uniemożliwia przemieszczanie się plemników. Minipigułka zawiera jedynie progestagen, który zmniejsza przepuszczalność śluzu szyjki macicy, nie dopuszczając tym samym do zapłodnienia.
Plaster antykoncepcyjny
Plastry działają podobnie jak tabletki dwuskładnikowe, ponieważ zawierają syntetyczne pochodne estrogenów i progesteronu. Przykleja się je na skórę, a składniki czynne są stopniowo uwalniane do krwi – hamują owulację, zagęszczają śluz i powodują zmiany w błonie śluzowej macicy. Skuteczność antykoncepcji tego rodzaju jest zbliżona do skuteczności pigułek antykoncepcyjnych. Warunkiem jest ścisłe przestrzeganie zaleceń dotyczących noszenia plastrów.
Wkładka domaciczna
Wkładka domaciczna nazywana spiralą wykonana jest z tworzywa sztucznego, a kształtem przypomina najczęściej literę T lub S. Może zawierać jony miedzi lub zbiorniczki ze stopniowo uwalnianymi hormonami. Spirala chroni przed nieplanowanym poczęciem przez kilka lat (3-5). Co ważne, może być używana przez kobiety po porodzie, ponieważ zawiera jedynie progesteron, natomiast nie ma w składzie estrogenu. Młode mamy mogą również karmić piersią podczas noszenia spirali – lekarz poinformuje, ile należy odczekać od momentu jej założenia.
Implant antykoncepcyjny
Implanty są stosunkowo nową metodą antykoncepcji, o sposobie działania i skuteczności zbliżonej do minipigułki. Zawierają jedynie pochodną progesteronu. Pacjentce zostaje wszczepiony pod skórę pręcik o niewielkich rozmiarach, który w sposób ciągły uwalnia odpowiednie dawki hormonu.
Krążki dopochwowe
Krążek łączy w sobie cechy wkładki oraz tabletki. Ma kształt pierścienia i zakładany jest do pochwy samodzielnie przez kobietę. Umieszczony wewnątrz, uwalnia odpowiednie dawki hormonów, hamując owulację. Zaliczany jest do złożonych środków antykoncepcyjnych, ponieważ podobnie jak dwuskładnikowa pigułka, zawiera dwa żeńskie hormony. Krążek usuwa się po 3 tygodniach. Należy zrobić tygodniową przerwę, podczas której wystąpi tzw. krwawienie z odstawienia. Po upływie 7 dni należy założyć nowy krążek.
Zastrzyki antykoncepcyjne
Kolejnym rodzajem antykoncepcji są zastrzyki. Lekarz podaje domięśniowo pochodne gestagenów lub estrogenów. Iniekcja wykonywana jest co 3 miesiące, ale również co 3 lata – wszystko zależy od rodzaju zastosowanego preparatu.
Przeciwwskazania do stosowania antykoncepcji hormonalnej
Choć antykoncepcja hormonalna charakteryzuje się wysoką skutecznością, nie każda kobieta może ją wybrać. Istnieje szereg przeciwwskazań, które należy wziąć pod uwagę. Kiedy nie stosować metod tego rodzaju? Przede wszystkim w przypadku:
- ciąży;
- zakrzepicy;
- cukrzycy;
- nadciśnienia tętniczego;
- choroby wątroby lub serca;
- nowotworów, np. raka piersi;
- długotrwałego unieruchomienia;
- palenia papierosów;
- krwawienia z dróg rodnych o nieustalonej przyczynie;
- otyłości.
W związku z tym lekarz ginekolog powinien zlecić odpowiednie badania: cytologię, USG narządów rodnych i piersi, morfologię, pomiar ciśnienia. Ważny jest wywiad osobisty i rodzinny, dzięki któremu można określić ryzyko wystąpienia powikłań u kobiet stosujących jedną z omawianych metod zabezpieczania przed zajściem w ciążę.
Możliwe działania niepożądane
Przyjmowanie antykoncepcji hormonalnej wiąże się z możliwością zaistnienia skutków ubocznych. Nie muszą się one pojawić, jednak pacjentka musi się liczyć z prawdopodobieństwem ich wystąpienia. Kobieta może obserwować także niekorzystne działanie antykoncepcji:
- spadek libido;
- bóle głowy;
- tendencje do tycia;
- rozchwianie emocjonalne;
- nudności, a nawet wymioty;
- tkliwość piersi;
- plamienia;
- wzrost ciśnienia tętniczego;
- problemy skórne;
- nasilenie choroby zakrzepowo-zatorowej;
- stany zapalne pochwy przy aplikacji spiral.
U kobiet wybierających tę metodę antykoncepcji wzrasta ryzyko rozwoju nowotworu piersi oraz zakrzepicy. Niepożądane działania nie dotyczą wszystkich kobiet, a jedynie pewnej grupy. Wszystkie skutki uboczne stosowania antykoncepcji hormonalnej warto skonsultować z lekarzem. Nie zawsze jest to powód do rezygnacji z antykoncepcji. Często wymienione objawy są chwilowe i mijają po pewnym czasie.
Inne przyczyny podawania tabletek hormonalnych
Tabletki hormonalne przyjmuje się nie tylko w celu planowania rodziny, podawane są również pacjentkom leczącym dolegliwości i schorzenia, m.in.:
- zespół policystycznych jajników oraz ich niewydolność;
- endometriozę;
- trądzik;
- zespół napięcia przedmiesiączkowego oraz bolesne menstruacje;
- klimakterium;
- hipoplazję macicy.
Zalety i wady środków antykoncepcyjnych hormonalnych
Kobiety decydujące się na antykoncepcję w pierwszej kolejności myślą o skuteczności danej metody. Skuteczność antykoncepcji hormonalnej jest dość wysoka i określa się ją na ponad 99%. Warunkiem jest przestrzeganie zaleceń, a w przypadku antykoncepcji doustnej regularne zażywanie tabletek. Kobiety wybierające pigułki nie mogą zapomnieć o przyjęciu tabletki – najlepiej łykać je o stałych porach. Skuteczność tabletek będzie mniejsza, jeśli pacjentka pominie dawkę, ale także podczas wymiotów lub przyjmowania określonych leków – antybiotyków, psychotropów, leków nasennych, moczopędnych, przeciwgrzybiczych.
Antykoncepcja tego rodzaju jest wygodną formą zapobiegania zapłodnieniu – w wielu przypadkach wystarczy zaaplikować ją raz na jakiś czas (spiralę, krążek). Eliminuje ona często konieczność używania prezerwatywy, która dla wielu osób oznacza mniej przyjemności ze stosunku. Antykoncepcja hormonalna ma swoje zalety i wady, dlatego warto rozważyć, który sposób będzie najlepszy w danym przypadku. Odpowiedz sobie na pytanie, czy decydując się np. na przyjmowanie tabletek osiągniesz więcej korzyści, czy wpłyną na ciebie niekorzystnie? Może wolisz wybrać inną formę antykoncepcji? W razie wątpliwości skorzystaj z wiedzy i doświadczenia ginekologa.
Zobacz także:
- Po jakim czasie działają tabletki antykoncepcyjne? W jakim momencie antykoncepcja hormonalna zaczyna chronić przed ciążą?
- Jak rozpoznać ciążę, biorąc tabletki antykoncepcyjne? Czy zajście w ciążę podczas brania tabletek jest możliwe?
- Pominięcie tabletki antykoncepcyjnej – co zrobić, kiedy zapomniałaś zażyć tabletkę?
- Jak działają tabletki antykoncepcyjne? Poznaj mechanizm działania antykoncepcji hormonalnej!
- Tabletki antykoncepcyjne – skutki uboczne, cena, czym jest antykoncepcja hormonalna?
